Vandaag precies 25 jaar geleden: Nederland wint Olympisch volleybalgoud

Voorgeschiedenis: het Bankrasmodel
De basis voor het Olympisch succes werd ruim tien jaar eerder gelegd. De lichting met onder andere Bert Goedkoop en Marco Brouwers bedachten om onder leiding van Arie Selinger gezamenlijk heel veel trainingsuren te gaan maken om mee te kunnen doen met de internationale top. Het zogeheten ‘Bankrasmodel’, vernoemd naar de Bankrashal in Amstelveen, ging in 1985 van start. Spelers als Peter Blangé, Ron Zwerver, Olof van der Meulen en Henk-Jan Held sloten vervolgens aan en maakten deel uit van het team dat in 1992 op de Olympische Spelen in Barcelona zilver wist te winnen. Vlak voorafgaand aan dit toernooi besloten een aantal spelers het Bankrasmodel te verlaten om in grote, buitenlandse competities te spelen. En na het succes in Barcelona volgde er meer. Zodoende kwam er een einde aan het Bankrasmodel.

Arie Selinger

In 1994 werd Joop Alberda benoemd tot bondscoach. Twee jaar later selecteerde hij samen met zijn assistent Toon van der Burgt de volgende namen voor de Olympische Spelen van Atlanta: Peter Blangé, Misha Latuhihin, Bas van de Goor, Henk-Jan Held, Jan Posthuma, Mike van de Goor, Ron Zwerver, Guido Görtzen, Brecht Rodenburg, Rob Grabert, Olof van der Meulen, en Richard Schuil. Nederland werd ingedeeld in een poule met Tunesië, Joegoslavië, Rusland, Zuid-Korea en Italië.

Toernooiverloop
Alle poulewedstrijden werden overtuigend met 3-0 door Nederland gewonnen. Op eentje na. In de derde wedstrijd van de poulefase was Italië duidelijk te sterk (0-3: 8-15, 8-15 en 13-15). Nederland werd tweede in de poule en plaatste zich voor de kwartfinale. Daarin was Bulgarije de tegenstander.

De kwartfinale tegen de Bulgaren werd slecht begonnen, maar het lukte Oranje om een 5-12 achterstand recht te zetten en de set met 16-14 te winnen. Na een verloren tweede set (9-15), is de derde set met 15-3 een prooi voor de Lange Mannen. In set vier komt Bulgarije nog terug tot 14-13, nadat Nederland een riante 14-10 voorsprong had. Maar via 15-13 was daar toch de halve finale voor het team van Joop Alberda. De overwinning was mede te danken aan goede invalbeurten van Richard Schuil, Jan Postuma en Brecht Rodenburg.

De strijd tegen Rusland in de halve finale was een uitstekende generale. Het werd eenrichtingsverkeer. Nederland bleek oppermachtig en liet de Russen kansloos. Via 15-6, 15-6 en 15-10 werd de tweede Olympische finale op rij bereikt. De volleyballers waren zo wederom verzekerd van in ieder geval een zilveren medaille. Maar die hadden ze al...

Droomfinale
Voor de tweede keer dit toernooi was Italië de tegenstander. Ondanks het verlies in de poulefase was er binnen het team van Oranje het geloof dat Italië te verslaan was. Nadat het Nederlands team jarenlang maar niet in een grote finale wist te winnen van Italië, lukte dat in aanloop naar de Spelen wel. In Ahoy, Rotterdam werd tijdens de finale van de World League Italië eindelijk verslagen. Het was Olof van der Meulen die met een aantal belangrijke punten in de vijfde set Nederland langs angstgegner Italië wist te slaan. Het bleek een voorbode voor de Olympische finale.

Gezien de jarenlange rivaliteit tussen de twee landen - beiden op zoek naar het eerste Olympische goud - kon iedereen een spektakelstuk verwachten. En dat kwam er. In een mooie eerste set zag Nederland na een weliswaar kleine, maar constante voorsprong van twee punten Italië langzamerhand dichterbij komen. Een directe ace van Held en een tegenaanval van Van der Meulen op zijn eigen service maakten echter het verschil in de eerste set (15-12 voor Nederland).

Mede door de invalbeurt van Gianni, een sterke middenaanval en een uitstekende Bernardi pakte Italië met 9-15 de tweede set. In de derde set was daar een belangrijk kantelmoment in de wedstrijd. Na een ace van de ingevallen Bracci leek het op 12-10 1-2 in sets te worden voor de Italianen. Maar blokpunten van Van de Goor en Zwerver brachten Nederland langszij. Op de service van Ron Zwerver verzilverden Guido Görtzen de 15-14 en Henk-Jan Held vervolgens de beslissende 16-14. Zo pakte niet Italië, maar Nederland een 2-1 voorsprong in sets.

Set vier was een bijzondere. Italië liep al snel uit naar 0-4, maar de Nederlandse mannen bleven rustig en wisten op hun beurt Italië meermaals te stoppen. Het team van Joop Alberda pakte zelfs de voorsprong (6-4). Bernardi en Gianni gaven zich echter niet gewonnen en door een aanvallend mindere fase van Nederland wist Italië uiteindelijk toch met ruim verschil de vierde set te winnen. Via 9-15 kwam daar de beslissende vijfde set. Dé vijfde set.

Toentertijd werd er alleen in de vijfde set via het rallypoint principe geteld. Elk punt telt. In tegenstelling tot de sets daarvoor, waarin er alleen op eigen opslag gescoord kon worden. In een set van uitzonderlijk hoog niveau gaven de teams elkaar weinig toe. Zij aan zij gingen Nederland en Italië richting de ontknoping. Olaf van de Meulen maakte op eigen service via de tegenaanval 10-9, een punt dat Nederland net aan de goede kant van de score bracht. Bas van de Goor schonk Nederland later via 14-13 het eerste wedstrijdpunt, maar Bernardi werkte deze koel weg. Een punt later kwam Italië op matchpoint, maar is het Van de Goor die het wedstrijdpunt voor Nederland ongedaan maakte. Op zijn service maakte Nederland vervolgens het verschil. Na een geweldige rally maakte Van der Meulen het na meerdere pogingen 16-15 en een punt later was daar de slechte pass van Italië. Nederland kreeg een kans en daar kwam de fameuze klap van Ron Zwerver. De bal werd nog verdedigt, maar Gianni sloeg vervolgens de bal buiten de antenne langs. 17-15, GOUD voor Nederland.

Nederland - Italië: 3-2 (15-12, 9-15, 16-14, 9-15, 17-15).

Kijk hier de Olympische finale van 1996 tussen Nederland en Italië terug (Italiaans commentaar):

Meer dan goud
De gouden plak van de Lange Mannen heeft miljoenen Nederlanders in vervoering gebracht. De prestatie en de finalewedstrijd zijn een prominent hoofdstuk geworden in de Nederlandse sportgeschiedenis. De winst van het Olympisch toernooi in Atlanta werd in 1999 gekozen als sportmoment van de eeuw. Ruim een jaar geleden werd de Olympische volleybalfinale van 1996 zelfs verkozen tot ‘mooiste wedstrijd ooit’ door de luisteraars van radioprogramma ‘Langs de Lijn’.